تلاش ۲۶ ساله «انجمن احیای ارزشها» در حمایت از افراد زندگیکننده با HIV و مقابله با انگ اجتماعی
انجمن احیای ارزشها بیش از ۲۶ سال است که بیوقفه برای آگاهیرسانی، حمایت و توانمندسازی زنان و کودکان متأثر از HIV در ایران تلاش میکند. نام اختصاری این انجمن، برگرفته از عبارت «حمایت، آگاهیرسانی و یاری به آسیبدیدگان اجتماعی» است. این انجمن از انسانهایی حمایت میکند که در معرض خطر ابتلا به بیماری، درگیری با انگ اجتماعی ناشی از ابتلا و ناآگاهی جامعه آسیب دیدهاند. زهرا حاجی زاده مدیرعامل انجمن احیای ارزشها در گفتگو با رسانه شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه گفت: انجمن ما از ابتدا با محور آگاهیرسانی و توانمندسازی شکل گرفت و بهمرور، با مشاهده نیازهای واقعی جامعه، فعالیت خود را به سمت حمایت تخصصی از زنان و کودکان متأثر از HIV از سال ۱۳۷۸ سوق داد. این فعالیت ابتدا بهشکل رسمی و اختصاصی آغاز گردید و امروز انجمن احیای ارزشها بهعنوان یکی از نهادهای معتبر مردمی در حوزه پیشگیری، درمان، آموزش و حمایت روانی-اجتماعی در ایران شناخته میشود.
زهرا حاجیزاده در خصوص قصه شکلگیری این موسسه اعلام کرد: برای دانستن این قصه باید به بیش از بیست وشش سال پیش برگردیم روزهایی که یک فرد زیبامنش «خسرو منصوریان»، تصمیم گرفت برای رفع دغدغهای که دارد، مسیری را با عنوان «خط داغ» در ایران راهاندازی کند؛ پشت این خط مشاورانی امن حضور داشتند تا افراد آسیبدیده یا در معرض آسیب بتوانند با خیال راحت از سراسر کشور با آن تماس بگیرند و مشاوره دریافت کنند. این نخستین پل ارتباطی بین انجمن و افراد آسیبپذیر بود. تجربۀ تماسهایی که درباره HIV گرفته میشد، نشان داد جامعه درباره این بیماری آگاهی کافی ندارد و افراد مبتلا تنها هستند. همین موضوع نقطه عطف تصمیمگیری بود و احیای ارزشها فعالیت خود را از خدمات تلفنی به حمایتهای حضوری، پیشگیری، مشاوره و آموزش اجتماعی گسترش داد.
هویت انسان از بیماری جدا است و نباید با برچسب تعریف شود
وی تصریح کرد: انجمن بهطور طبیعی مسیر خدمات خود را که با خط داغ انجام میشد، به سمت گسترش خدماتی چون آموزش و پیشگیری، مشاوره پیش از تست و پس از تست، حمایت روانی و گروهشناختی، مبارزه با انگ و تبعیض، آموزش جنسی امن و علمی بر اساس استاندارد سازمان جهانی بهداشت (WHO) و تست رایگان و محرمانه HIV و هپاتیت C سوق داد. این انجمن با افتخار اعلام میکند که زبان و نگاه خود را بر اساس اصول اخلاقی تغییر داده است تا نشان دهد هویت انسان از بیماری جدا است و نباید با برچسب تعریف شود؛ بنابراین از کلماتی مانند بیماران HIV یا بیماران مبتلا به ایدز استفاده نمیکند، بلکه عبارت «افراد که با این ویروس زندگی میکنند» را بهکار میگیرد.
زهرا حاجیزاده گفت: در سالهای دهه هشتاد که هنوز از وجود این ویروس اطلاعی نداشتیم و سرنگهای یکبار مصرف توزیع نشده بود، مادرانی که برای حمایت مراجعه کردند، عموماً بر اثر ناآگاهی و از طریق همبستر شدن با همسرانشان که از سرنگهای مشترک در زندان استفاده میکردند به این بیماری مبتلا شده بودند. در آن سالها این افراد در انجمن ما بهاحترام مقاومت و آگاهی که در ادامه کسب کردند، عنوان «مادران حامی سلامت» را دریافت نموده و هسته اصلی فعالیتهای مادران شدند.
وی ادامه داد: اکنون ۱۶۲ مادر و کودک مستقیماً تحت حمایت انجمن قرار دارند و خدمات دریافت میکنند. متاسفانه بسیاری از زنان مبتلا که در جامعه قربانی انتخابها، روابط جنسی محافظت نشده و خارج از چارچوب خانواده شناخته میشوند؛ از طریق ارتباط جنسی با همسران خود به دلیل ناآگاهی از مسیرهای پیشگیری و کمبود ساختارهای صحیح مجبور به زندگی با این ویروس شدهاند.
تمرکز بر آگاهی، پیشگیری و حمایت
حاجیزاده اظهار داشت: هدف اصلی انجمن، آگاهیرسانی، پیشگیری و حمایت است و چهار ساختاری که در ادامه به آن اشاره میکنم در محور این اهداف میچرخد! ساختار اول: خط مشاوره داغ (هات لاین) که داری مجوز از نظام روانشناسی برای ارائه مشاوره محرمانه، امن و تخصصی به مراجعان است. ساختار دوم: مرکز مشاوره و تست محرمانه VCT که دارای مجوز رسمی از وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی است و خدمات تست رایگان HIV و هپاتیت C، مشاوره پیش از تست و پس از تست و ارجاع فرد جهت دریافت دارو به مرکز درمانی در صورت مثبت بودن تست، را ارائه میدهد. ساختار سوم: کلینیک موبایل یا ون سیار مجهز است که برای رسیدن به گروههای آسیبپذیر و محلاتی که امکان مراجعه ندارند، در مناطق آسیبپذیر حضور پیدا میکند و خدمات مشاوره، نمونهگیری و ارجاع را ارائه میدهد. ساختار چهارم: چت آنلاین و پشتیبانی برای افرادی که امکان مکالمه حضوری ندارند ! این ساختار امکان مشاوره نوشتاری محرمانه را فراهم کرده تا افرادی که به دلایل روحی، خانوادگی، ترس اجتماعی یا خجالت امکان مکالمه تلفنی یا حضوری را ندارند بتوانند از این طریق تعامل داشته باشند و هیچکس بدون پاسخ نماند. به این طریق تمامی افراد با مراجعه به سایت به نشانی https://ehyagroup.ir/ میتوانند با کارشناسان ارتباط برقرار کرده و سؤالات خود را بپرسند.
مدیرعامل انجمن احیای ارزشها اعلام کرد: یکی از محورهای اصلی فعالیت انجمن احیای ارزشها، ارائه خدمات کاملاً رایگان و محرمانه به افراد در معرض آسیب و افراد زندگیکننده با ویروس HIV است. مسئولان انجمن تأکید میکنند که در تمام مراحل دریافت خدمات، هیچ اطلاعات هویتی از مراجعین ثبت یا دریافت نمیشود و حریم خصوصی افراد کاملاً رعایت میشود. در خط مشاوره تلفنی، مشاوران بدون پرسش نام و نامخانوادگی، خدمات روانشناختی، راهنمایی و ارجاع را ارائه میدهند و این رویه در تمام واحدهای انجمن اجرا میشود. این محرمانگی، نقش مهمی در ایجاد احساس امنیت و اعتماد در میان افراد دارد و سبب میشود آنان بدون نگرانی از قضاوت یا افشای اطلاعات شخصی، برای دریافت خدمات اقدام کنند.
آموزشها و استانداردهای WHO
مدیرعامل انجمن احیای ارزشها تاکید کرد: آموزشگران انجمن هر ساله طبق استانداردهای سازمان جهانی بهداشت (WHO)، تمام دورههای آموزشی بهروزرسانیشده را در وزارت بهداشت میگذرانند.
وی افزود: انجمن در سه سطح از حوزه پیشگیری فعالیت میکند؛ «آموزش عمومی و فرهنگسازی»، «پیشگیری و مداخلات هدفمند و ارائه خدمات فوری»، «درمان و ارجاع» این آموزشها کاملاً رایگان است و در سازمانها، نهادهای دولتی و خصوصی، مدارس و دانشگاهها ارائه میشود و کارگاهها بر اساس سن و نیاز افراد و با توجه به اینکه بخشی از این آموزشها مراقبتهای جنسی است، طراحی میشود.
آمار فعالیتهای انجمن در سال ۱۴۰۳
حاجیزاده در تشریح آمار فعالیتهای انجمن در سال ۱۴۰۳ گفت: در حوزه پاسخگویی و مشاوره، ۷۸۰ مورد تماس با خط آنلاین و ۱۵۶۰ دقیقه مشاوره صورت گرفته است که از میان تماسها، ۵۳۲ مورد مرتبط با نگرانیهای ناشی از HIV و احتمال مواجهه با آن بوده است. هچنین در حوزه خدمات تست و مشاوره، ۳۷۰ نفر برای تست مراجعه کردند، ۲۶۰ تست انجام شد و در موارد باقیمانده پس از مشاوره مشخص شد نیازی به تست نیست؛ بهعنوان مثال به دلیل قرار گرفتن در دوره پنجره یا مواجهه پرخطر.
وی ادامه داد: در حوزه دورههای آموزشی، ۲۷ برنامه آموزشی در رویه نو و نوین HIV در مراکز مهمی چون دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه شاهد، دانشگاه خوارزمی، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگاه علمی و کاربردی و ادارات پست و بخشهای اداری و اجتماعی برگزار شده است. در حوزه خدمات حمایتی مادران، ۴۴ جلسه گروه مادران برگزار شده است که جلسات پیگیری نیز هر سه هفته یکشنبه برگزار میشود.
خدمات حمایتی مادران و مقابله با انگ اجتماعی
حاجیزاده با اشاره به اینکه ویروس HIV همراه با داغ ننگ اجتماعی در دنیا مطرح شد اظهار داشت: انگ اجتماعی تنها راه انتقال این ویروس را روابط متعدد و پرخطر جنسی میداند، در حالی است که روشهای انتقال دیگری هم وجود دارد اما افراد زیادی از آن باخبر نیستند .متأسفانه تصورات اشتباه اجتماعی به مسئله ویروس HIV باعث افزایش آسیبپذیری این خانوادهها میشود. تشکیل این جلسات و گروههای حمایتی، فشار روانی و آسیبهای ثانویه زیادی که جامعه برای مادران ایجاد میکند را کاهش داده و حفظ سلامت روان و توانمندسازی آنان را در پی دارد.
تصمیم گرفتم با پلاکاردی با جمله من HIV دارم در میدان انقلاب تهران حاضر شوم!
زهرا حاجیزاده در توضیح چالشهای اجتماعی افراد زندگیکننده با HIV ، به تجربه شخصی خود اشاره کرد که با هدف درک عینی تبعیضها و قضاوتهای اجتماعی انجام شده است وی در بیان این تجربه زیسته گفت: من در یک تجربه زیستی و به منظور تحقق واقعیت و لمس شرایط اجتماعی افراد زندگیکننده با HIV، تصمیم گرفتم با پلاکاردی با جمله «من HIV دارم» و روبان آگاهی جهانی این ویروس، در میدان انقلاب تهران حاضر شوم! هدف از این اقدام، مشاهده واکنش جامعه و تحلیل نحوه مواجهه افراد با این موضوع و فرصتی برای آگاهیرسانی بود.
مدیرعامل احیای ارزشها ادامه داد: در مدتزمانی که در سطح شهر حضور داشتم، با نگاههای سنگین، برخوردهای دور و قضاوتهای منفی برخی رهگذران روبهرو شدم؛ افراد با مشاهده تابلو، با نگرانی فاصله میگرفتند و حتی گمان میکردند خطر انتقال ویروس در من وجود داشته باشد. این رفتارها بازتابی از باور غلط در جامعه است که تصور میکند HIV صرفاً نتیجه روابط جنسی متعدد و پرخطر است و حضور فرد مبتلا در اجتماع تهدید محسوب میشود.
وی تاکید کرد: چنین تجربهای نشان میدهد همچنان «تبعیض اجتماعی» و «شرم» یکی از اصلیترین چالشهای افراد زندگیکننده با HIV در ایران است؛ چالشی که میتواند به انزوای روانی، محرومیت اجتماعی و در برخی موارد، به آسیبهای جبرانناپذیر منجر شود.
مقاومت کودک در برابر درمان بهدلیل رفتار تبعیضآمیز منجر به مرگ او شد!
وی در ادامه به نمونهای تلخ اشاره کرد و گفت: متأسفانه در سالهای گذشته، کودک ۱۲ سالهای که با ویروس HIV زندگی میکرد، بهدلیل رفتار تبعیضآمیز در مدرسه با برخوردهای تند و آزاردهنده همکلاسیهایش مواجه گردید . این فاجعه انسانی موجب شد کودک در طول آموزش از سایر دانشآموزان جدا بماند و فشار روانی و اجتماعی در نهایت، موجب شد او نسبت به مصرف دارو مقاومت نشان دهد و علیرغم قابلکنترل بودن وضعیت پزشکیاش، جان خود را از دست بدهد.
حاجیزاده خاطرنشان کرد: این روایتها نشان میدهد اگرچه جامعه پزشکی در سالهای اخیر گامهای موفقی در درمان و کنترل HIV برداشته است، اما آگاهی عمومی و مبارزه با انگ اجتماعی همچنان در صدر اولویتهای سلامت اجتماعی قرار دارد به گفته مسئولین انجمن، آموزش صحیح به مسئولین، مدارس، والدین و جامعه میتواند از وقوع چنین تراژدیهایی جلوگیری کند و به افراد زندگیکننده با HIV امکان یک زندگی انسانی، سالم و برابر را بدهد.
روشهای انتقال HIV و باورهای نادرست
زهرا حاجیزاده در توضیح این بیماری اظهار داشت: HIV ویروسی است که سیستم ایمنی بدن را هدف قرار میدهد و در صورت عدم تشخیص و عدم مصرف دارو، میتواند به مرحله ایدز برسد؛ مرحلهای که با ضعف شدید سیستم ایمنی همراه بوده و خطر مرگ را افزایش میدهد. بنابراین، تفاوت میان HIV که یک بیماری مزمن و قابل کنترل است با ایدز که مرحلهای تهدیدکننده حیات است، باید روشن شود و آنچه تهدیدکننده است، ابتلای به ایدز است، نه خود ویروس. داروهای کنترل HIV در ایران از طریق سازمان یونسف و بهصورت رایگان در اختیار افراد قرار میگیرد.
وی بیان کرد: کارشناسان انجمن بهطور جدی تأکید میکنند که برخلاف تصور رایج،HIV از طریق تماسهای روزمره منتقل نمیشود؛ مواردی که ویروس از این مسیرها منتقل نمیگردد شامل بغل و روبوسی، استفاده از ظروف مشترک، استخر، نیش حشرات و تماس با سطوح و بزاق است. همچنین ویروس HIV روی اشیا و سطح محیط طولانی زنده نمیماند و تنها در گلبولهای سفید فعال است؛ بنابراین نگرانیهایی مانند ابتلای از طریق ابزارهایی مثل کاشت ناخن یا ابزارهای محیطی معمولاً فاقد مبنای علمی است.
مدیرعامل انجمن احیای ارزشها در ادامه مسیرهای علمی انتقال ویروس را برشمرد: مسیر اول فرآوردههای خون آلوده است که در دهه ۶۰، برخی کودکان هموفیلی بهدلیل استفاده از فرآوردههای خون آلوده که وارد ایران شده بود مبتلا شدند. امروز بهدلیل غربالگری دقیق و استانداردها، خطر انتقال HIV از خون و فرآوردههای خونی در ایران و جهان صفر است. مسیر دوم، تزریق با سرنگ مشترک است که با توزیع سرنگهای یکبار مصرف در تمام مراکز درمانی و آگاهی از این روش، باز هم انتقال از طریق تزریق مشترک در دنیا و ایران حدود ۱ تا ۱۰ درصد موارد را تشکیل میدهد. مسیر سوم، رابطه جنسی محافظتنشدهای است که رایجترین مسیر انتقال در ایران و جهان شمرده میشود؛ زیرا ویروس در ترشحات جنسی و خون فرد وجود دارد و مطابق آمار سال ۲۰۲۵، حدود ۶۵ درصد افراد دارای HIV در ایران و جهان از طریق رابطه جنسی محافظتنشده مبتلا شدهاند. همچنین انتقال از مادر به کودکان (در دوران بارداری، زایمان و شیردهی) مسیر چهارم است که اگر مادر در طول بارداری تحت غربالگری و درمان قرار گیرد و از سیستم ایمنی خود محافظت کند، میتواند فرزندی سالم به دنیا آورد. در نهایت مسیر پنجم، مواجهه شغلی و اتفاقی است که ممکن است کادر درمان را تحت تأثیر قرار دهد؛ البته با رعایت استانداردهای سازمان جهانی بهداشت (WHO)، احتمال این مواجهه بسیار کاهش یافته است. خوشبختانه این بیماری بسیار قابل پیشگیری است.
زهرا حاجیزاده خاطرنشان کرد: افرادی که پس از رابطه پرخطر یا مواجهه شغلی نگران هستند، میتوانند با مراجعه به مراکز بیماریهای عفونی، در دوره پنجره تست دهند و مصرف دارو در صورت مصرف در ۷۲ ساعت اول میتواند نقش قابل توجهی در پیشگیری از گسترش ویروس داشته باشد.
وی افزود: علاوه بر HIV، انجمن در حوزه ویروس HPV نیز فعالیتهای آموزشی انجام میدهد؛ نوع جنسی HPV میتواند منجر به شش نوع سرطان، از جمله سرطان دهانه رحم، سرطان آلت تناسلی و سرطان حلق شود. آموزش در مورد هپاتیت نیز یکی از حوزههای آموزشی این انجمن است؛ هپاتیت انواع مختلفی دارد اما نوع B و C اهمیت بیشتری دارند و روشهای انتقال مشابه HIV دارند. برای هپاتیت B واکسن رایگان وجود دارد و با گواهی سلامت هر ۱۰ سال یکبار باید بررسی آن صورت گیرد و هپاتیت C اکنون درمان قطعی دارد و دوره درمان آن ۸۴ روز است.
حاجیزاده ادامه داد: داروهای مورد نیاز افراد دارای HIV، به شکل رایگان و با حمایت سازمانهای بینالمللی مانند یونسف در کشور تأمین و در اختیار آنان قرار میگیرد تا هیچ فردی بهدلیل مشکلات مالی از دریافت خدمات درمانی و حمایتی لازم محروم نماند.
تولد کودکان سالم؛ نماد امید و پیشگیری
وی با اشاره به امکان پیشگیری بهموقع و مراقبت علمی، مادرانی که با HIV زندگی میکنند افزود: مادران دارای HIV در صورت رعایت اقداماتی چون استفاده از ترکیب داروهای مربوط به HIV طبق دستور پزشک برای کنترل بار ویروسی، انجام زایمان سزارین در صورت بالا بودن بار ویروسی، تجویز داروی ضد ویروس برای نوزاد بلافاصله پس از تولد، و استفاده از شیرخشک، میتوانند از انتقال این ویروس به جنین جلوگیری کنند. چندی پیش انجمن شاهد تولد نخستین نوزاد سالمی بود که مادرش با این ویروس زندگی میکرد و سلامتی خود و فرزندش را در روز شهادت امام رضا (ع) به ما اعلام کرد. آن نوزاد سالم نتیجه تشخیص بهموقع، مصرف دارو و مراقبتهای علمی بود.
یکبار برای سلامتی خود تست دهید
مدیرعامل انجمن احیای ارزشها ادامه داد: انجام آزمایش و اهمیت تشخیص HIV بسیار مهم است؛ زیرا ویروس HIV خاموش است و در مراحل اولیه علائم قابل مشاهده ندارد. : شعار بهداشت جهانی در سال جاری به ما میگوید «یکبار برای سلامتی خود تست دهید» عمل به این توصیه بسیار کمک کننده است!
حاجیزاده بیان کرد: آزمایشهای تشخیص HIV معمولاً سه ماه پس از مواجهه احتمالی قابل اعتماد هستند. در صورت عدم تشخیص بههنگام و آغاز درمان، ویروس میتواند به مرحله ایدز برسد و علائم شدیدی مانند تب و ضعف بروز دهد؛ اما حتی در مرحله ایدز نیز آغاز درمان میتواند نقش مهمی در کنترل بیماری داشته باشد . با وجود درمان مناسب و سبک زندگی سالم، افراد دارای HIV میتوانند زندگی طبیعی و طول عمر معمول داشته باشند، با این حال باید توجه داشت که بیماریهایی مانند سل ممکن است برای این افراد خطرناکتر باشد.
وی در پایان اعلام کرد: انجمن احیای ارزشها زیر نظر هیچ نهاد دولتی نیست و بودجه آن از طریق خیرین و مشارکت داوطلبان تأمین میشود و این راه، با قدمهای مهربان و باور به انسان و مردممحوری برداشته شده است. پیام پایانیام این است که HIV یک ویروس است، نه هویت.
آدرس و راههای ارتباطی انجمن احیای ارزشها
- آدرس: میدان انقلاب، ابتدای کارگر شمالی، بین نصرت و فرصت، کوچه جعفری، پلاک ۲، واحد ۲.
- شماره تماس: ۶۶۹۰۱۰۱۰-۰۲۱.
- سایت: https://ehyagroup.ir/
