پویش مردمی «هرمتر مکعب گاز، هزاران مترمکعب عشق»، برای برهم زدن ناترازی مصرف گاز، با هدف اصلاح الگوی مصرف انرژی و کمک به استانداردسازی خانهها و وسایل گرمایشی، با مشارکت شرکت ملی پتروشیمی ایران و شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه، شروع به کار کرد.
روزانه 860 میلیون مترمکعب گاز در ایران توزیع میشود و هر مترمکعب آن، گنجی غیرقابل جایگزینی است. ما دومین دارنده ذخایر گاز دنیا و سومین تولیدکننده گاز دنیا هستیم اما چند سالی میشود که با مشکل مدیریت انرژی و ناترازی مصرف گاز دستوپنجه نرم میکنیم.
شرکت ملی پتروشیمی ایران و شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه با همراهی جمعی از متخصصین علوم شناختی دانشگاه تهران، شرکت ملی گاز ایران، پتروشیمی زاگرس و یک شرکت دانشبنیان، با راهاندازی یک کمپین از مردم دعوت میکنند که از مصرف انرژی خود بکاهند. درواقع این پویش، واسطهای برای رساندن هر مترمکعب گاز اضافه، به جایی است که به این گاز احتیاج دارند و به لطف این جابهجایی، بچهای دیگر بدون ویلچر نمیماند، زنان خانوار تقویت میشوند و درختهای بلوط کنار زاگرس جان میگیرند. شهروندان عزیز ایرانی، با هدیه دادن چند متر مکعب گاز خانگیشان، حرکت و استقلال را به بچههای نیازمند ویلچر کشورمان میبخشند و همچنین، از سرمایهای بزرگ و جبراننشدنی، حمایت و مراقبت میکنند. بخشی از ظرفیت آزادشده گاز مصرفی نیز به شرکتهای پتروشیمی مشارکتکننده واگذار خواهد شد تا بتوانند، چرخ صنعتشان را در حرکت نگه دارند.
مهندس علی ربانی، نماینده شرکت ملی پتروشیمی ایران در وبیناری مشترک با موسسات مردمنهاد که روز پنجشنبه27 دی ماه به راهبری شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه برگزار شد، توضیح داد: با نگاهی به «شاخص شدت مصرف انرژی»، متوجه میشویم که شدت مصرف انرژی در ده سال گذشته، نهتنها کم نشده که بیشتر هم شده است. این شاخص به ما نشان میدهد که براساس هر واحد انرژی، ما چه میزان خلق ثروت کردهایم. این شاخص، به نسبت عناوین دیگری که رایج شده است، مثل سرانه مصرف و…، دقیقتر و کِیفیتر است.
وی افزود: درحالحاضر خروجی اقتصادی ما در حوزه گاز، به نسبت ظرفیتی که در این حوزه داریم، بسیار پایین است. یعنی ما با حکمرانی و مدیریت انرژی، به مزیتهای نسبی کلانمان نگاه میانمدت یا بلندمدت نمیکنیم. خیلی از صنایعمان متوقف شده و یکی از دلایل گرانی دلار هم متوقف شدن بخشی از صنعت است. درحالحاضر ظرفیت صنابع برای حداقل11 ماه در سال کار پیوسته است که عملا فقط امکان استفاده 7 ماه در سال وجود دارد و بقیه ماهها، از سود 7 ماه دیگر استفاده میکنند و درآمدی نمیماند که به فکر توسعه باشند. عملا سرمایهگذار اطمینانی از تأمین انرژی در فصل سرد سال ندارد که بتواند کارش را توسعه دهد و عایدی مناسبی از محل سود و مالیات پرداختی برای اقتصاد ایجاد شود.
ربانی ادامه داد: گذشته از مشکلات صنعت، اگر این مسیر را با همین دستفرمان جلو برویم، در سال 1410، گاز خانگیمان را نیز نمیتوانیم تأمین کنیم. اما اگر مصرف آگاهانهای داشته باشیم، همین میزانی که توزیع گاز داریم، هم برای صنعت کافی است و هم برای مردم. اگر ساختمانهای ما عایق بود و تجهیزات مردم راندمانبالا بود، با همین تعداد مشترک و شرایط آبوهوایی، مصرف خانگی ما به نصف میرسید و نصف انرژی آزادشده، هم به نیروگاهها میرسید و هم به صنعت. بررسیها نشان داده که دهکهای پایینتر اقتصادی، مصرف بیشتری دارند. نه به این دلیل که میزان مصرفشان بالاتر است، بلکه بهخاطر بازدهی پایین تجهیزات و ساختمان است، مثل عایق نبودن ساختمان و کمراندمان بودن وسایل گرمایشی.
نماینده شرکت ملی پتروشیمی ایران توجه داد: پس در قدم اول لازم است به مواردی مثل «رعایت کردن نکات مبحث 19 در مهندسی ساختمانها»، «استفاده از وسایل گرمایشی با راندمان بالا» و «اصلاح الگوهای مصرف» (اصلاح رفتارهایی مثل بالا نبردن درجه وسایل گرمایشی در زمستان با پوشیدن لباس فصل ، باز نکردن پنجرهها برای تعدیل هوا در ساعتهای گرمتر و تنظیم دمای منزل با کاهش درجه پکیج یا موتورخانه با توجه به درجه هوا»، «استفاده کردن از پردههای ضخیمتر در زمستان، بهجای بالا بردن درجه وسیله گرمایشیمان»، توجه کنیم تا با تغییر این عوامل بر کاهش مصرف که لازمه مدیریت تقاضاست، اثر بگذاریم.
وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: هزاران تسهیلات خرید بلاعوض تجهیزات راندمان بالا، به قید قرعهکشی به شرکتکنندگان در این طرح که شناسه اشتراک گاز و برق خود را ثبت میکنند و با راهکارهای ساده و بدون هزینه در کاهش مصرف گاز و برق سهیم میشوند، اهدا خواهد شد. این کار هم حمایتی از شرکتهای دانشبنیانِ تولیدکننده تجهیزات راندمانبالا است و هم حمایتی از کسانیکه تمایل به تغییر تجهیزات خود دارند. بخشی از این گاز مدیریتشده، به صنایعی که مشارکت میکنند داده میشوند. صنعتی که بهخاطر کمبود انرژی، متوقف بوده و مجبور به تعدیل نیرو شده است. اگر این پویش به خوبی و ثمربخشی پیش برود، عده زیادی از کارگرانی که تعدیل نیرو میشوند هم میتوانند سر کارشان بمانند و چرخ صنعتمان هم بهخوبی بچرخد.
ربانی اضافه کرد: جدا از مشکل مدیریت انرژی، بدسوزی گاز بهخاطر وسایل غیربهینه، روزبهروز هوای خانه و شهرمان را آلودهتر میکند و ما را در چرخهای ناسالم گیر میاندازد. کمکردن مصرف و تغییر تجهیزات، کمک بزرگی به کمبود آلودگی هوا در زمستان خواهد داشت. همه این عوامل دستبهدست هم دادند تا به فکر مداخلهایای اثرگذار باشیم و هیچ اثرگذاریای برای مردم، بدون مشارکت فعال خودشان امکانپذیر نیست. نهادهای مردمی و خیریهها نیز میتوانند پویش را راهبری کنند و مردم را به صحنه بیاورند.
وی با ذکر خاطرهای گفت: من در سال 1393 یک پویش کاهش 10درصدی را با 30 هزار نفر از همکارانم اجرا کردم و توانستیم کار را بهخوبی پیش ببریم. در سال 1399 هم طرح مسئله شد و به 12 پیشنهاد برای بهبود مصرف رسیدیم. همانطور که گفتیم، در ماههای سرد سال بیش از 70 درصد گاز، برای مصرف خانگی، تجاری و صنایع کوچک استفاده میشود و در خیلی مواقع، گازی برای صنایع بزرگ کشورمان باقی نمیماند. به همین دلیل مجبور هستند ماههایی از سال را تعطیل کنند. با تعطیل شدن این صنایع، تقاضای مواد اولیه خیلی از صنایع کوچکتر نیز تأمین نمیشود.
ربانی اظهار کرد: پس یکی از جایی که نیاز به اقدام دارد، کمکردن مصرف خانگی است. یکی از 12 طرح پیشنهادی ما، درباره «کاهش 10درصدی مصرف انرژی خانگی» بود که خود این طرح، شامل 15 بند میشود. برای اجرای کار، پس از مراجعههای بسیار به شرکتهای مختلف متاثر از ناترازی گاز، شرکت پتروشیمی زاگرس، آمادگی خود را برای سرمایهگذاری در طرح اعلام کرد که جا دارد از مدیرعامل و اعضای هیئتمدیره این شرکت تشکر شود و قرار شد بخشی از ظرفیت گاز آزاد شده به آنها اختصاص یابد و اجرای کار هم به یک شرکت دانش بنیان با همکاری دانشگاه های بنام کشور برای هم افزایی سپرده شد.
وی در ادامه گفت: اگر بخواهیم مروری کوتاه و سریع به اهداف این طرح داشته باشیم، «آگاهیبخشی و بالا بردن سطح دانش مردم در حوزه انرژی، مشارکت مردم در طرح و انجام مسائل پراولویت سازمانهای مردمنهاد، رسیدن گاز به صنایع و شرکتهای تولیدی مشارکت کننده، کاهش ناقص سوزی گاز و کمشدن آلودگی هوای ناشی از بدسوزی گاز، سفارش کار به شرکتهای دانشبنیان و امیدواری بخش تولید و همچنین حس و انرژی خوبی که جامعه بهدلیل حفظ انرژی و کار خیر مشترکی که با همدیگر انجام میدهیم بهدست میآورد»،[1] جزو این موارد است.
ربانی در پایان بیان کرد: طی صحبتهایی که با آقای علیرضا آتشک، مدیرعامل شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه در آذرماه انجام دادم، تصمیم گرفتیم از خود مردم بخواهیم که به ما کمک کنند تا انرژی و سرمایه بزرگ کشورمان را حفظ کنیم. اولین گامِ در دسترس برای تغییر، همین کاهش مصرف حداقلی (10درصدی) است. قصد ما طیکردن این مسیر، با مشارکت حداکثر مردم، به مدت شش ماه است و اگر به اثربخشی برسیم، این طرح پنجساله، مسیری ادامهدار برای رسیدن به الگوی مصرفی بهینه، با زیرساخت ساختمانی و وسایل گرمایشی استاندارد و با راندمان بالاست. درواقع بزرگترین مسئله، همین زیرساختها و خانههای غیر ایزوله و وسایل پرمصرف، اما راندمان پایین است. اما اولین گامِ در دسترس برای تغییر، همین کاهش مصرف حداقلی است.
تمام خیریهها و سمنها به این پویش بپیوندند
در ادامه این وبینار، علیرضا آتشک، مدیرعامل شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه که 262 خیریه عضو آن هستند، بیان کرد: من از تمام موسسات مردمنهاد عضو در شبکه ملی درخواست میکنم که فارغ از اهداف موسسه خود، در این پویش ملی، همراه ما باشند. تجربه نشان داده است که بدون حضور مردم کاری انجام نمیشود و با حضور پرشوقشان، کارهای عمیق و ماندگار انجام میشود. از طرفی دیگر این فرصت و منابع برای به انجام رساندن کارهای خیری که نیاز به حمایت مالی داشتند، بسیار غنیمت است. انجام این کارها، فقط و فقط، با اعتبار تعهد مردم انجام میشد؛ تعهد به کمکردن فقط ده درصد از گاز مصرفی خانههایمان. این اعتبار، خرج مهمترین نیازهای مردم خواهد شد.
وی افزود: متاسفانه در مناطق سیستان و بلوچستان، بچههایی هستند که توانایی حرکت با پاهایشان را نداشته و از نظر مالی هم وُسع خرید ویلچر را ندارند. آنها دمپایی دست میکنند و هر روز صبح، با دستهایشان، خودشان را به زمین بازی میکشانند تا بتوانند با همسنوسالهایشان بازی کنند. یا بچههایی که برای رفتن به سرویس بهداشتی و کارهای ابتدای خودشان، وابسته به این هستند که اعضای خانواده جابهجایشان کنند و از این وابستگی، رنج مضاعفی میکشند.
آتشک تصریح کرد: تنها با ثبتنام و مشارکت دو میلیون نفر از مردم در پویش هر متر مکعب انرژی، هزاران متر مکعب عشق، میتوانیم بهطور کلی این نیاز را برطرف کنیم و دیگر بچه نیازمند ویلچری، بدون ویلچر نماند. حتی در مسیر تهیه این ویلچرها هم عده زیادی از افراد در معرض آسیب، مشارکت کرده و درآمد کسب میکنند. بعد از صفرشدن نیاز به ویلچر، به سراغ نیازهای دیگر میرویم. مثل نصب پنلهای خورشیدی در کارگاههای زنان سرپرست خانوار برای کمشدن هزینه مصرف انرژیشان و کاشت درختهای سوختهشده جنگلهای هیرکانی و زاگرس و شاید دهها کار دیگر که با همکاری متعهدانه و مشارکت مردم، امکان آنها فراهم میشود.
وی در ادامه گفت: در حال حاضر، خیلی از نهادهای مردمی عضو در شبکه، به فراخوان ما لبیک گفتند و جامعه مخاطب خود را به این همراهی دعوت کردهاند. ما این طرح را با همه توان، تا شش ماه ادامه میدهیم. اگر نتوانیم الگوی مصرف را تغییر دهیم، در تابستان، سه روز در هفته، روزی سه ساعت قطعی برق خواهیم داشت. گذشته از مشارکت اعتباری مردم در انجام این کارهای خیر اجتماعی، در موضوع ذخیره و نگهداری از انرژیهای طبیعی، همه ما مردم، مثل مسافران یک کشتی هستیم که اگر کشتی آسیب ببیند، برای همه ما خطر خواهد داشت. همانطور که اگر منابع طبیعی تمام شود، همه تحتفشار خواهیم بود. بخشی از منابع این پویش با مسئولیت اجتماعی سازمانهای ذینفع پتروشیمی تأمین میشود و بخشی هم از مبلغی که با کمکردن مصرف انرژی، از مصرف کم میشود و به سازمانهای مشارکتکننده داده میشود که برای ادامه فعالیتشان به آن احتیاج دارند.
چگونگی مشارکت مردم در این پویش
محمدصادق محکی، مسئول رسانه این پویش درباره این پویش مردمی میگوید: این پویش از روز 25 دیماه 1403، اولین فعالیت رسمی خود را شروع کرد. همچنین شبکه ملی مؤسسات نیکوکاری و خیریه، پنجشنبه، 27 دیماه، در وبینار رسمی خود از مدیران سمنها، دعوت به همراهی کرد. این کمپین طوری طراحی شده است که ما مردم را به تعهدی مسئولانه دعوت میکنیم و در ازای این همکاری و همراهیشان، علاوه بر مبلغی که کمشدن مصرف آنها از قبضشان کم میکند، کودکانی که نیاز به ویلچر دارند، ویلچردار میشوند.
وی افزود: قرار نیست مردم پولی پرداخت کنند. آنها ده درصد از مصرف خود را با کاهش دو درجه از گرمای خانههایشان و گاهی صرفاً با کمکردن شعله بخاری، پکیچ و و موتورخانه در طول روز، به این پویش هدیه میدهند و همزمان، هم انرژی کشور خود را حفظ میکنند و هم با مشارکتشان نیاز مهمی از جامعه خودشان را مرتفع میکنند. ما مسیر طراحی و اجرای رسانهای این پویش را برعهده داریم و سعی میکنیم با شفافسازی، مردم را در جریان جزءبهجزء اقدامات قرار دهیم.
محکی درباره نحوه ثبت نام میگوید: مراحل انجام ثبتنام برای مردم عزیز ما به این صورت است: یک، مراجعه به وبسایت nabzenergy.ir دو، انتخاب یکی از طرحهای حمایتی. سه، دریافت محتوای آگاهیبخشی و تعهد به انجام یکی از راهکارهای مدیریت مصرف انرژی. چهار، ثبت شماره اشتراک گاز و برق. پنج، وارد کردن شماره موبایل و ثبت کد تایید. مشارکت در این کمپین بسیار ساده است اما مشخصا نتیجههای مثبت زیادی به همراه دارد. این تعهد و همراهی مسیر تغییر و بهبود سبک زندگی را هموار میکند و آثار خیر مشخص و ملموسی که دارد بسیار انگیزهبخش و با برکت است.
پانزده فایدۀ پویش به طور خلاصه
این پویش مردمی به طور خلاصه با یک تیر چند نشان را هدف قرار میگرد و دست کم پانزده فایده برای جامعه دارد:
۱. سازمانهای مردمنهاد بهعنوان هسته فعالیت اجتماعی و مورد تایید مردم در این پروژه با همافزایی شبکه ملی نیکوکاری، گرد هم خواهند آمد.
۲. سطح آگاهی عموم مردم از واقعیتهای حوزه انرژی ارتقا مییابد.
۳. احاد جامعه با مشارکت در این طرح، ضمن کاهش هزینههای زندگی خود، در اجرای پروژههای اجتماعی بدون پرداخت هزینه مشارکت مینمایند.
۴. سازمان های مردمنهاد از محل مشارکت مردم، هزینه پروژههای با اولویت را با سرعت بیشتری تأمین خواهند کرد.
۵ گاز صرفهجویی شده از محل مشارکت مردم به صنایع و شرکتهای تولیدی اختصاص مییابد تا با تولید شرکتها، شرایط اقتصادی جامعه و عرضه کالا و خدمات بهبود یابد.
۶. تداوم تولید شرکتها، تعدیل نیروی انسانی به دلیل کاهش قطعی مکرر گاز و برق، به حداقل خواهد رسید.
۷. احاد مردم علاوه بر جوایز اجتماعی از جوایز فردی تعویض تجهیزات راندمان بالا با تجهیزات راندمان پایین بهرهمند میشوند.
۸. سازندگان تجهیزات راندمان بالا به امکان فروش محصولات خود امیدوارتر و چرخ تولید محصولات با راندمان بالا در ایران به حرکت درخواهد آمد.
۹. شدت مصرف انرژی بهعنوان یک شاخص بینالمللی کاهش مییابد.
۱۰. با توجه به کاهش مصرف بخش سوخت خانگی (که به دلیل تجهیزات راندمان پایین، بخش قابلتوجهی از آن بهصورت ناقص سوخته و تولید گاز co میکند) میزان انتشار آلایندههای هوا کاهش مییابد.
۱۱. بخشی از گاز صرفهجویی شده برای جایگزینی سوخت مایع نیروگاهها و کاهش استفاده از سوختهای جایگزین گاز، استفاده و از آلودگی هوا جلوگیری میکند.
۱۲. بخشی از گاز بهجای استفاده سوخت و گرمایش خانگی، در بخش تولید بهعنوان خوراک استفاده می شود که میتواند به بهبود شرایط محیط زیستی، علاوه بر شرایط اقتصادی کشور کمک کند.
۱۳. حجم کار شرکتهای دانش بنیان، دانشگاهها و افراد تحصیلکرده و شرکتهای ارائهدهنده خدمات حوزه انرژی در این فرایند افزایش مییابد. این امر به ماندگاری نیروی متخصص در داخل کشور کمک میکند.
۱۴. با بهبود شرایط اقتصادی و افزایش تولید، درآمد دولت از محل دریافت عوارض و مالیات مرتبط با تولید افزایش فشار تورمی کمتری به جامعه وارد میشود.
۱۵. پیام و انرژی مثبت حاصل از مشارکت مردم، با همکاری سازمانهای مردمنهاد و دانشگاه و شرکتهای دانشبنیان با همت و سرمایه گذاری صنایع عمده و بدون منابع دولتی نوید بخش حل مسائل بر زمین مانده در آینده خواهد.
گزارش از سارا مهدینژاد