ستاد ملی بازآفرینی شهری در راستای تحقق بند 8 اصل سوم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر حق مشارکت عامه مردم در تعیین سرنوشت اجتماعی و فرهنگی خویش و همچنین اجرایی نمودن مفاد سند ملی راهبردی احیاء،بهسازی، نوسازی و توانمندسازی بافت های فرسوده و ناکارآمد شهری ( مصوب مورخ 16/6/93 هیات وزیران )،آئین نامه های نحوه فعالیت ستادهای ملی و استانی بازآفرینی شهری و همچنین جهت اجرایی نمودن موادآیین نامه تاسیس و فعالیت سازمان های مردم نهاد ( مصوب مورخ08/05/84 هیات محترم وزیران ) آیین نامه تشکل‌های مردم نهاد ( مصوب جلسات مورخ ۲/۱۲/۱۳۹۴، ۱۱/۱/۱۳۹۵ و ۲۷/۵/۱۳۹۵ هیات وزیران ) در خصوص تکالیف این سازمان ها درکمک به اجرای برنامه ها و پروژه های دستگاههای دولتی و عمومی غیر دولتی جهت بهبود وضعیت شاخص های اجتماعی – فرهنگی – اقتصادی و سلامت در محدوده ها و محلات هدف بازآفرینی شهری، در جلسه مورخ23/ 03 /1396 بنا به پیشنهاد مشترک دبیرخانه ستاد ملی بازآفرینی شهری و شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه، آیین نامه تشکیل و نحوه فعالیت کارگروه تشکل های مردم نهاد ذیل ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار و ستادهای استانی متناظر را تصویب نمود.
در این جلسه که با حضور دکتر عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی برگزار شد، فیرزوه صابر مدیر عامل شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه ضمن معرفی شبکه ملی و ارائه گزارش عملکرد آن ماموریت و اهداف این کارگروه را به شرح زیر ارائه داد :
ماموریت کارگروه :
بهره‌مندی از ظرفیت بالقوه و بالفعل تشکل‌های غیردولتی و موسسات نیکوکاری و خیریه و مشارکت سازمان یافته آنها در فرآیند سیاست‌گذاری، نظارت، پایش و اجرای برنامه های بازآفرینی شهری و نیز توسعه پایدار روستایی به منظور ارتقاء کیفیت زندگی در محدوده های هدف ( بافت‌های ناکارآمد میانی، سکونت گاه‌های غیررسمی، محدوده های تاریخی، پهنه‌های شهری با پیشینه روستایی و پهنه‌های با کاربری ناسازگار شهری ) و پیشنگری و پیشگیری از گسترش بافت های ناکارآمد شهری با رویکرد جریان‌سازی، توانمندسازی و پایدارسازی.
اهداف کارگروه :
- همگرایی و همکاری سمن‌ها و موسسات نیکوکاری و خیریه فعال در محدوده های هدف
- ترویج و توسعه فرهنگ مشارکت عمومی در فرآیند بهبود وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی محلات هدف از طریق ایجاد، احیاء و توسعه تشکل‌ها و سازمان‌های محلی ( جریان‌سازی )
- اثربخشی فعالیت‌ها و برنامه‌های بهبود و توسعه پایدار روستاها و محدوده‌های هدف از طریق توسعه ظرفیت مدیریتی سمن‌ها و موسسات نیکوکاری و سازمان‌های محلی فعال ( توانمندسازی )
- استفاده بهینه از منابع مادی و معنوی معطوف به بازآفرینی شهری و توسعه پایدار روستایی از طریق همکاری مشترک سمن‌ها و دستگاههای اجرایی موظف در ستاد ملی بازآفرینی (پایدارسازی)
- احیاء و توسعه و بکارگیری نقش مشورتی-نظارتی به دستگاههای اجرایی مرتبط و بسترسازی مشارکت ساکنان، نهادهای محلی و تشکل های اجتماعی در تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات و حفظ و تقویت سرمایه اجتماعی در فرایند بازآفرینی شهری و توسعه روستایی
- ترویج و اشاعه فرهنگ خدمات داوطلبانه و خیریه و همچنین کمک به ساماندهی خدمات نیکوکاری و خیریه بنگاه های اقتصادی و ترغیب و ترویج مسئولیت اجتماعی اشخاص حقیقی و حقوقی در محدوده های هدف
این کارگروه 28 عضو دارد و اعضای آن ترکیبی از نمایندگان سمن‌ها، نمایندگان دستگاه های دولتی و اساتید دانشگاه هستند.
مشروح خبر :
سی و یکمین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار با محوریت ارائه گزارش شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه و طرح و بررسی و تصویب آئین‌نامه کارگروه تشکل های مردم نهاد ستاد ملی بازآفرینی شهری با حضور عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی ، محمدسعید ایزدی مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران، فیروزه صابر مدیر عامل شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه و جمعی از اعضای ستاد ملی بازآفرینی شهری صبح امروز در ساختمان وزارت راه و شهرسازی برگزارشد.
در این جلسه خانم فیروزه صابر به معرفی شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه اشاره کرد و گفت: مأموریت شبکه ” توسعه ظرفیت ها و توانمندسازی اعضاء، ارتقای سطح تعامل و همکاری بین اعضا و یکپارچه سازی و تثبیت نقش وجایگاه مدنی اعضا ” است.
وی همچنین با بیان ضروت تشکیل شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه اظهار داشت : نیاز به همکاری و همگرائی سمن ها و موسسات در مسیر توسعه خدمات و تأثیرگذاری اجتماعی ، نیاز به همسویی و همکاری نهادهای مدنی با سایر بخش ها، پرهیز از موازی کاری و فعالیت های جزیره ای در حوزه مقابله با مسائل اجتماعی و نیاز به توسعه ظرفیت مدیریت سمن ها در سطح ملی از ضروریات شبکه ملی است.
صابر همچنین به چالش های پیش روی سازمان های مردم نهاد اشاره کرد و گفت: نبود قانون مصوب برای موجودیت سازمان های مردم نهاد، نبود اعتماد میان دولت و سمن ها و در نتیجه عدم همکاری اثربخش، نبود مدل مشارکت و همکاری میان دولت و سمن ها ، انجام فعالیت های پراکنده و موازی توسط سمن ها و دولت و در نتیجه بهره وری و اثربخشی پایین و فقدان نظام آموزشی و پایین بودن فرهنگ کار داوطلبانه از دیگر چالش های پیش روی سمن ها است.
در ادامه جلسه منا عرفانیان سلیم مدیرکل دفتر مطالعات کاربردی و امور ترویجی بود، درخصوص نقش نهادهای مردمی در فرایند بازآفرینی شهری پایدار و اهداف نهاد های مردمی یا سمن ها سخن گفت و اظهار داشت: نهاد های مردمی با هدف جلب مشارکت ، جذب سرمایه‌ها ، اطلاع رسانی و آگاه سازی (ارتباطات) ، ایجاد، گسترش و تقویت هماهنگی بین دولت و مردم ،گسترش نظارت عمومی ، افزایش بهره وری ، ارزیابی و ارزشیابی عمومی ، ایجاد، گسترش و تقویت تفاهم نامه های بین المللی مختلف و پایداری در تولید و مصرف، به فعالیت می پردازند.
عرفانیان در ادامه به اهمیت وجودی نهادهای مردمی اشاره کرد و گفت: سمن ها به عنوان واسط بین حکومت و مردم با توجه به استقلال عملکردی شان از دولت و موقعیت بینابینی، با عضوگیری داوطلبانه و تکیه بر خرد جمعی، به عنوان رکنی از ارکان جامعه مدنی و با فراهم آوردن فرصت بیشتری جهت ائتلاف با همفکران و شکلگیری کنش جمعی و توانایی در رفع خلاهای موجود در جامعه و کاستن از بار مسئولیتی دولت با رساندن حرف های عموم جامعه به گوش مسئولین در جهت تحقق اهداف جامعه و خواسته های عموم مردم نقش ایفا می کنند. وی به یکی از کارکردهای سمن ها در بازآفرینی شهری اشاره کرد و افزود: سازمان های مردم نهاد از طریق توانمندسازی ساکنان در قالب دو رویکرد پیشگیری – پیشنگری و درمان ،تحقق سیاست بازآفرینی شهری در محدوده های هدف را امکان پذیر می کنند.
عرفانیان با بیان اینکه باید نقش نهادهای مردمی را در سیاست های بازآفرینی شهری تقویت کرد افزود: ظرفیتسازی و نهادسازی به عنوان یکی از هشت گام کلیدی در تبیین، توسعه و اجرای سیاست بازآفرینی شهری، پایبندی به اصول و ارزش‌های اساسی هدایت و مداخلهی مسئولانه در قبال سازمان، خدمات گیرندگان، جامعه و محیط زیست، ایجاب مسئولیت اجتماعی به خصوص در قبال جامعه برای حمایت از سازمان‌های مردم نهاد و موسسات مرتبط این حوزه همگی از جمله اقدامات ممکن برای تقویت سمن‌ها است.
وی در ادامه به برگزاری نشستهای تخصصی به منظور انتقال تجارب با سمن‌ها، پیشنهاد تشکیل کارگروه نهادهای مردمی ذیل ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار با هدایت مستقیم نهادهای مردمی اشاره کرد و همچنین از تهیه بانک اطلاعاتی معطوف بر سمن هایی که فعالیت آنها ، به نحوی مرتبط با عملکرد شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران است ، خبر داد.
در ادامه نشست وزیر محترم راه و شهرسازی درباره تصویب آیین نامه سمن‌های ستاد ملی بازآفرینی شهری گفت: اصل اولیه بازآفرینی شهری در بافت های فرسوده و مناطق حاشیه نشین افزایش مشارکت ساکنین آنها است.
دکتر عباس آخوندی با بیان اینکه نباید جای مشارکت ساکنین با مشارکت سازمان های مردم نهاد عوض شود اظهار داشت: هدف ما از مشارکت ساکنان محلات، ارتقای توانمندی های آنها در حوزهای مختلف مانند بهسازی و نوسازی و اشتغال است، و اگر جایگاه مشارکت سمن ها با مشارکت مردم عوض شود نقطه شروع فاجعه است و ما از اقدامات خود نتیجه معکوس خواهیم گرفت.
وی اضافه کرد: سازمان های مردم نهاد ملی کارکردشان مشخص است ولی ما وقتی در سطح محلات کار می کنیم باید سمن های محلی جایگزین سمن های ملی شود و سمن های محلی باید در محلات پیشتاز باشند.
دکتر آخوندی با اشاره به اینکه باید منشور اخلاقی برای آیین نامه سمن‌های ستاد ملی بازآفرینی شهری تهیه شود گفت: نکته مهم تهیه منشور اخلاقی قبل از تصویب آیین نامه سمن ها است.
وزیر راه و شهرسازی تصریح کرد: برخی اقدامات سمن ها با نیت خیر است ولی گاها بدون مطالعه می خواهند نظرات و تفکر خود را جایگزین تفکرات مردم کنند، مثلا بدون مطالعه نیاز مردم منطقه، نسبت به ساخت مسکن اقدام می کنند و خانه های زیادی می سازند که هیچ گونه مطلوبیتی از نظر مردم ندارد و مردم آن محله علاقه‌ای به حضور در خانه های احداث شده پبدا نمی کنند چون نیازمندی های آنها را پاسخ نمی‌دهد.
دکتر آخوندی با تاکید بر این که سازمان های مردم نهاد نباید قیم مردم باشند گفت: باید ما اجازه مشارکت به مردم را در کارها بدهیم و آنها را در تصمیم گیری ها مشارکت دهیم و در برنامه ریزی ها از نظرات آنها استفاده کنیم.
وزیر راه وشهر سازی افزود: بنا بر اخلاق عمومی ، ما حق نداریم به حریم خصوصی کسی وارد شویم و اگر وارد حریم خصوصی فرد شدیم اقتدار فرد و اختیار فرد را از او گرفته ایم و این یک کار غیر اخلاقی است هر چند که با نیت خیر وارد شده ایم .
وی ادامه داد: معیار اخلاق خصوصی، ایثار، گذشت ، فدارکاری و نیکوکاری است و در اخلاق عمومی ما به دنبال حفظ حیثت و حرمت افراد ، رعایت آزادی، حقوق شهروندی و تسلط بر زندگی و کرامت افراد هستیم.
وزیر راه و شهرسازی با انتقاد از اینکه برخی می خواهند در حوزه اخلاق عمومی از معیار اخلاق خصوصی استفاده کنند اظهار داشت: نباید وارد حریم افراد شده و برای فرد تصمیم گیری کنیم. نباید وارد زندگی خصوصی خانواده ها بشویم .
دکتر آخوندی با تاکید بر اینکه باید مردم در تصمیم گیری ها مشارکت داشته باشند گفت: نباید جای مردم تصمیم گیری کرد چه در جایگاه سازمان های مردم نهاد و چه در جایگاه دولت، باید به حقوق شهروندی و حقوق شخصی افراد احترام گذاشت.
در پایان مدیرعامل شرکت مادر تخصصی عمران و بهسازی شهری ایران با اشاره به اینکه عمده تلاش ستاد ملی بازآفرینی شهری در راستای ارتقای کیفیت زندگی مردم است گفت : شعار ما در باز آفرینی شهری ارتقای توانمندی های ساکنین محدوده های هدف است. محمد سعید ایزدی با بیان اینکه ستاد ملی بازآفرینی‌شهری از طریق ایجاد و همراه سازی تمام گروه‌های دخیل ، در تلاش است اهداف خود را به منصه ظهور رساند گفت: شرکت عمران و بهسازی شهری در این ستاد نقش هماهنگ کننده دارد و تلاش می کند همراهی و هماهنگی بین دیگر دستگاههای عضو ستاد را به وجود آورد.
وی افزود: در سه سال گذشته موضوع بحث اسکان غیر رسمی و بافت فرسوده در اولویت دستگاه‌ها قرار گرفته و همین باعث شده تا شهرداری ها، شوراهای شهر و روستا و دستگاههای مختلف دولتی ،توجه ویژه ای به این بافت ها نشان دهند.
وی ابراز امیدواری کرد که شرایط به نحوی فراهم شود که در محدوده ها و محلات هدف از توانمندی های کنشگران استفاده شود و تصریح کرد: اگر کنشگران بتوانند بر توسعه این محدوده ها تمرکز کنند ، می توانند در راستای توانمندسازی ساکنان این محلات گام های اساسی بردارند.
ایزدی در پایان به نقش سمن‌ها در فرایند باز آفرینی شهری اشاره کرد و از اعضای ستاد ملی باز آفرینی شهری خواست تا با مطالعه ” آیین نامه کارگروه تشکل های مردم نهاد ستاد ملی بازآفرینی شهری” و ارائه نظرات بر آن در تصویب این آیین نامه هم اندیشی نمایند .
