بنیاد امین آراسته به همت سرکار خانم پروین آراسته با کمک فرزندان امین از سال ۱۳۸۸ فعالیت خود را با هدف حمایت از دانش آموزان و دانشجویان مستعد بی‌بضاعت بصورت رسمی آغاز نموده است و تاکنون بیش از ۲۰۰۰ دانش آموز و دانشجو مستعد بی‌بضاعت با کمک امین آراسته توانسته‌اند از بهترین دانشگاه‌های ایران فارغ‌التحصیل شوند و نزدیک به ۷۰ درصد این عزیزان هم اکنون مشغول به کار هستند.
یونس شیراوند مدیرعامل بنیاد خیریه امین آراسته میزبان واحد رسانه شبکه ملی موسسات نیکوکاری و خیریه بود و در ابتدای گفتگو از نحوه شکل‌گیری این بنیاد سخن گفت: سرکار خانم پروین آراسته و زنده‌یاد حسین امین، زوج کرمانی خیر در طول زندگی پر برکت خود حدود ۲۰ هزار متر فضای آموزشی مثل دانشگاه، مدرسه و هنرستان از خود باقی گذاشته‌اند. این بزرگواران حتی منزلی که خود در آن سکونت داشته‌اند را اهدا و تبدیل به هنرستان کرده‌اند تا جوانان آن منطقه بتوانند با کسب مهارت مستقل شوند. مثال دلنشین این اتفاق برای ما روزی است که زنده‌یاد حسین امین در حالی که در خیابان محل زندگیشان قدم می‌زد با جوانانی روبرو شد که در سر کوچه نشسته‌بودند؛ احوال آنها را جویا شد و درخصوص مشغله آنها پرسش کرد. جوانان گفتند ما بی‌کاریم و دلیل این بیکاری نیز عدم داشتن مهارت است. همین امر باعث شد که او در راستای تبدیل کردن منزل ویلایی بزرگ خود در رفسنجان به هنرستانی مجهز جهت حرفه‌آموزی جوانان منطقه برآید و نتیجه آن تربیت جوانان توانمند و مستقل بسیاری در آن منطقه شد که مثال بارز آن جوانی بود که سالیانی بعد خودروی خراب شده و در راه مانده حسین امین را در گرمای تابستان حوالی رفسنجان تعمیر کرد و در پاسخ درخواست مبلغ ، بدون اینکه حسین امین را بشناسد به او گفت: به جای پرداخت مبلغ دعا کن به جان حسین امین که من در هنرستان او آموزش دیده‌ام و الان مکانیک شده‌ام. نکته جالب توجه این حرکت انسان دوستانه، از جانب خانواده آراسته، انتشار آن میان اکثر افرادی است که از آن بهره‌مند شده‌اند؛ به نحوی که اکثر آن جوانانی که در این مرکز یا مراکز مشابه بنیاد امین آراسته، مهارتی کسب کرده‌اند، خود نیز در راستای انتشار آن برآمده و این مهارت را به رایگان در اختیار دیگران قرار می‌دهند از جمله جوانی که به واسطه حمایتهای این بنیاد اکنون دکترای مهندسی مواد دانشگاه شریف دارد و راه‌انداز چندین استارتاپ است، و خود در راستای مشارکت با این بنیاد و گسترش خیر برآمده است.
خانه مشق علی امین
شیراوند ادامه داد: خاطره شیرین این تجربه و موارد مشابه اقدامات خیرخواهانه‌ی خانواده آراسته در مسیر مهاجرت‌های ایشان به مناطق مختلف ایران نیز همراه آنها شد و در نقاط مختلف گسترش پیدا کرد؛ از جمله خانه مشق علی امین که حاصل مواجهه آقای حسین امین با کودکانی بود که بر روی زمین خاکی مشق می‌نوشتند و به دلیل شلوغی خانه‌هاشان امکان انجام این کار را در خانه نداشتند. همین امر موجب شد که آقای حسین امین خانه پدری موروثی خود در یزد را که یکی از زیباترین خانه‌های آن منطقه است، تبدیل به خانه مشق کند و خود در خانه‌ای اجاره‌ای مستقر شود تا کودکان در آنجا به انجام تکالیف و بعدتر کسب آموزش‌های مختلف بپردازند.
ماهیگیری یاد دادن به جای ماهی دادن
یونس شیراوند در ادامه درخصوص سیر فعالیتی این بنیاد سخن گفت: مدیریت بنیاد خیریه امین آراسته در ابتدا به شکل سنتی بوده و به مرور زمان و با اتکا به تجربه زیسته، مدل کار امین آراسته در دهه اخیر بسیار تغییر کرده است و از اهدا کمک هزینه تحصیلی و رفع چالش‌های پیش روی دانش‌آموزان و در اصطلاح ماهی دادن به سمت ماهیگیری یاد دادن پیش رفته است و رویکردها و فرآیندهای این مجموعه تغییر کرده است و امروزه با تحقیقات و بهره‌مندی از افراد متخصص و دانش روز دنیا، مدل ویژه‌ای برای این مجموعه طراحی شده تحت عنوان «مدل هرم رشدی بنیاد امین آراسته».
مدل هرم رشدی بنیاد امین آراسته
هرم رشدی بنیاد امین آراسته دارای چهار مرحله است، که با شناسایی دانش آموزان و دانشجویان مستعد در مرحله ابتدایی آغاز می‌شود. در ادامه دانش آموزان و دانشجویان مستعد با برنامه‌های حمایتی و توانمندسازی می‌توانند به شکوفایی برسند و نقطه عطف در زندگی این عزیزان اتفاق افتد. در ادامه به توضیح هر کدام از این مراحل می‌پردازم.
مرحله اول استعدادیابی می‌باشد در این مرحله بنیاد امین آراسته با کمک کادری متخصص از روانشناسان و مددکاران اجتماعی، به ارزیابی و پایش متقاضیان بورسیه می‌پردازد تا بر مبنای آن نسبت به پذیرش یا عدم‌پذیرش بورسیه‌ها اقدام نماید. ما سعی می‌کنیم با ایجاد بستری برای شناخت بیشتر بورسیه‌ها از توانایی و استعدادهای خود، در ترسیم مسیر شغلی و موفقیت آنها سهیم باشیم.
مرحله دوم حمایت می‌باشد، همانطور که می‌دانید شکوفایی استعدادهای وجودی جوانان نیاز به پرورش و امکانات دارد، دانشجویان تحت حمایت بنیاد امین آراسته همه در شرایط بسیار سختی زندگی می‌کنند، بنابراین برای حمایت بورسیه‌ها خدمات ذیل به آنها ارائه می‌شود : 1 – شهریه ماهانه 2 – سبد معیشتی 3 – حمایت مناسبتی (اول مهر و نوروز) 4 – طرح رویش 5 – سبد سلامت
گام بعدی در «هرم رشدی» توانمندسازی است. ما بر این باور هستیم که آموزش و هدایت شغلی و مشاوره‌های راهبری در زندگی موجب توانمندسازی افراد می‌شود. و برای توانمندسازی بورسیه‌ها سه نوع توسعه را برای آنها در نظر داریم که شامل : توسعه فردی، توسعه تحصیلی و توسعه شغلی است.
و در آخر شکوفایی است، پس از اینکه حمایتهای لازم از بورسیه‌ها صورت گرفت و نیازهای اولیه آنها تامین شد، برنامه‌های آموزشی و کوچینگ بنیاد شروع خواهد شد. به عقیده‌ی ما در این گام بورسیه‌های مستعد، استعداد وجودی خود را شکوفا می‌کنند و اینجا زمانی است که «نقطه عطف» در زندگی آنها اتفاق خواهد افتاد. این مرحله در هرم رشد بنیاد «شکوفایی» نام دارد. در این زمان بورسیه‌ها آمادگی دارند کسب و کار خود را شروع کنند یا وارد بازار کار شوند.
شفافیت مالی یکی از مهمترین اصول بنیاد خیریه امین آراسته
مدیرعامل بنیاد امین آراسته در ادامه درخصوص شفافیت مالی این مجموعه سخن گفت: بنیاد امین آراسته از جمله موسساتی است که در کدال پوشه عمومی دارد و تمام اطلاعات مالی آن در اختیار عموم است که این امر خود گواه شفافیت مالی بسیار زیاد این مجموعه است؛ این امر ناشی از اعتقاد و باور ما به حرکت به سمت خدمات محور بودن و خروج از ساز و کار یک خیریه پرداخت محور است؛ ما امید داریم به روزی که افراد و موسسات به‌جای پرداخت، خدمات به بچه‌ها ارائه دهند تا ساز و کار عملکردی سنجیده‌تر و درست‌تری برقرار گردد. در همین راستا ما قصد داریم نوآوری داشته باشیم و به سمت یک پلتفرم توانمندسازی خدمات محور قدم برداریم و بدون جابجایی پول خدمات مورد نیاز جامعه هدف را تامین کنیم.
شیراوند در ادامه درخصوص حامیان بنیاد امین آراسته سخن گفت: بخشی از حامیان بنیاد، منابع مالی بنیانگذار مجموعه است، بخشی دیگر اسپانسرهای بنیاد را شامل می‌شود و بخشی هم از طریق پلتفرم‌های پرداختی و مردم تامین می‌شود.
افراد متخصص می‌توانند شما را به جایی که می‌خواهید برسانند
مدیرعامل بنیاد خیریه امین آراسته در ادامه درخصوص ساز و کار مدیریتی و فعالین این بنیاد سخن گفت: موسسه امین آراسته از معدود موسسات نیکوکاری است که برند بوک دارد. نگاه ما در این موسسه این است که افراد متخصص می‌توانند شما را به جایی که می‌خواهید برسانند. افراد فعال در سوشال مارکت ما کسانی هستند که علاوه بر تخصص، خلاقیت را چاشنی کار خود می‌کنند، تجربه دارند و دنبال تأثیرگذاری هستند. از نقش موثر برنامه‌ریزی استراتژیک هم در این مجموعه نمی‌توان غافل شد؛ از دیدگاه من برنامه‌ریزی استراتژیک برنامه‌ای زمان‌بر است؛ ولی ما موظف هستیم که یک برنامه استراتژیک پنج ساله برای مجموعه خود داشته باشیم که باتوجه به تلاطم‌های موجود آن را منعطف درنظر گرفته‌ایم و در بازه‌های سه‌ماهه آن را بر اساس استراتژی‌های موجود مورد ارزیابی قرار می‌دهیم؛ به مثابه سازمانی چابک که هم‌سو و هم راستا با تغییرات، دارای استراتژی‌های راهبردی بهتری است. چشم انداز ما در امین آراسته کمک به تمامی دانش‌آموزان و دانشجویان مستعد کم برخوردار در حوزه حمایت، توانمندسازی و اشتغال جهت رسیدن به خودشکوفایی است. هدف ما نیز کارآفرینی، ارزش‌آفرینی و سوق دادن جامعه هدف به سمت اشتغال است؛ در همین راستا و در فرآیند بیزینس کوچینگ فرآیند آموزش و مهارت‌مند کردن جامعه هدف از طریق آموزش اصول عمومی و مهارت‌هایی اختصاصی‌تر مثل برنامه‌نویسی و موارد مشابه و پس از آن معرفی افراد آموزش دیده به مشاغل و صنایع مرتبط، در دستور کار این بنیاد قرار گرفته است.
آموزش‌هایی مبتنی بر ارزیابی‌ها و نیازسنجی‌های جامعه هدف
شیراوند در ادامه درخصوص جنس آموزش‌های ارائه شده به جامعه هدف در امین آراسته سخن گفت: جنس آموزش‌هایی که ما به بچه‌ها ارائه می‌دهیم از دل پرسشنامه‌ها و پایش‌های مختلفی بیرون آمده و براساس ارزیابی‌ها و نیازسنجی‌ها مشخص شده است؛ بر همین اساس و باتوجه به نتایج به‌دست آمده آموزش‌های ما به مخاطبین به دو دسته تقسیم شده: دسته اول آن‌هایی است که پلتفرم آموزشی ما جوابگوی آنها است و به نحو کامل آن موضوعات را پوشش می‌دهد و دسته دوم زمانی است که موضوعات از پلتفرم آموزشی ما فراتر است که در این حالت از طریق برون‌سپاری و در قالب طرح رویش مخاطبین ما به وسیله کارت‌های اعتباری در دوره‌هایی خارج از مجموعه شرکت می‌کنند، همچنین مشارکت NGOهای مختلفی نیز مثل «کاریار» که برگزار کننده دوره‌های مختلفی است را هم در دستور کار داریم. در مجموع سعی ما این است بر حسب اقتضای شرایط پاسخ تمام نیازها را با طرق مختلف بدهیم.
خانواده ۲۰۰۰ نفره آراسته
مدیرعامل بنیاد خیریه امین آراسته اشاره‌ای به تعداد افراد تحت پوشش این مجموعه داشت و گفت: از ابتدای تأسیس امین آراسته تاکنون بیش از ۲۰۰۰ نفر از خدمات این مجموعه یعنی حمایت و توانمندسازی بهره برده‌اند که چیزی حدود ۷۰ درصد از این تعداد توانسته‌اند به اشتغال برسند؛ این امر برای ما بسیار امیدوارکننده و ارزشمند است. در حال حاضر نیز چیزی حدود ۲۷۰ نفر درحال دریافت خدمات از مجموعه هستند و دوره‌های مختلفی برای آنها در حال برگزاری است تا آنها نیز نهایتا پس از گذراندن دوره‌های آموزشی و کارآموزی به هدف نهایی یعنی اشتغال برسند. توجه ما با تاکید بر اهمیت مسائل و تخصصی بودن آنها بیشتر بر کیفیت خدمات است نه کمیت و همین امر باعث شده با حساسیت خاصی در این مسیر قدم برداریم.
خدمات جانبی امین آراسته
شیراوند درخصوص خدمات جانبی امین آراسته برای بستگان و خانواده‌های بورسیه‌ها گفت: یکی از مواردی که امین آراسته به آن توجه می‌کند؛Social impact یا تاثیر اجتماعی است. طی بررسی‌های صورت‌گرفته به اطلاعاتی دست پیدا کرده‌ایم که بسیار جالب است و می‌تواند راهنمای ما در مسیر پیش رو باشد؛ در این فرآیند تاثیر کار آموزشی ما بر روی خود فرد، خانواده و دوستان فرد بررسی شده؛ که طی آن علاوه بر دریافت بازخوردهای جالب، چالش‌هایی نیز شناسایی شده است؛ ما اگر در فرآیند توانمندسازی یک دانش آموز توجهی به محیط او نداشته باشیم، قطع به یقین نمی‌توانیم موفق باشیم. به همین دلیل تیم مددکاری اجتماعی ما درحال کار بر روی طرحی است که در آن بتوان علاوه بر ارائه خدمات به بورسیه‌ها، خدماتی در قالب تسهیلگری به خانواده‌های آنها هم ارائه کرد؛ برای مثال دانشجویی داشتیم در سنندج که در مرحله انجام پایان‌نامه قرار داشت و برای نهایی کردن آن قصد مراجعه به تهران داشت اما خانواده وی مخالفت داشتند و اعلام می‌کردند که برای ما ننگ است که دخترمان به شهر دیگری برود؛ طبیعتا این فرهنگ و محیط متفاوت تاکنون چالش‌های بزرگی را برای این دانشجو ایجاد کرده است؛ به همین دلیل ما در امین آراسته سعی کردیم با مداخله مثبت مددکاری اجتماعی به موضوع ورود پیدا کنیم و با آگاهی بخشی به خانواده این مسئله را حل کنیم. این دقیقا همان خدمات جانبی است که به آن اشاره کردیم؛ توجه به بافت و محیط بورسیه‌هایمان و سایر موارد اینچنینی باعث شد که دیگر فقط به شکل موردی در این زمینه ورود نکنیم بلکه به شکل عمومی آموزش‌هایی را برای خانواده‌ها و مادرها برگزار کنیم که انشاالله این فرآیند از امسال استارت خواهد خورد تا بورسیه‌ها در شرایطی قرار بگیرند که با فراغ بال در جهت توانمندسازی قدم بردارند و چالش‌های خانوادگی مانعی برای آنها نباشد. البته که توجه به اقتصاد خانواده‌ها هم تا حدودی مورد توجه ما قرار دارد؛ کمک‌هزینه‌هایی که به بورسیه‌ها پرداخت می‌کنیم ممکن است تا حدودی کمک‌کننده نیازهای مالی خانواده‌ها باشد، همچنین سبدهای ارزاق نیز در مناسبت‌های مختلف برای خانواده‌ها تهیه و توزیع می‌شود؛ پرداخت عیدی نیز به منظور تامین نیازهای اولیه بچه‌ها مدنظر ما قرار می‌گیرد.
تسهیلگری متمرکز؛ یکی از سیاست‌های امین آراسته برای تاثیر بهتر بر جامعه هدف
مدیرعامل بنیاد امین آراسته در ادامه از گستره فعالیتی امین آراسته سخن گفت: مجوز فعالیت امین آراسته در سطح ملی است؛ ما علاوه بر دفتر اصلی در تهران، شعبه خرم‌آباد را در استان لرستان داریم که افتتاحیه آن پارسال بود و در طی این یک سال بسیار موثر بوده و تأثیرات بسیار خوبی در توانمندسازی از خود به جای گذاشته و اکنون در شمار بنیادهای شاخص استان قرار دارد؛ که این امر بسیار موجب خوشحالی ماست. یکی از سیاست‌های ما برای تاثیر بهتر بر جامعه هدفمان، تسهیلگری متمرکز است؛ ما در تمام کشور دارای بورسیه هستیم ولی بعد مسافت میان مراکز ما با افراد تحت بورسیه و عدم دسترسی چالش‌ها و محدودیت‌هایی را برای ما ایجاد کرده است که همین امر سبب شده یکی از سیاست‌های توسعه در حاکمیت سازمانی ما حرکت به سمت برپایی شعبات متمرکز جهت ارائه خدمات مستقیم به خدمت‌گیرندگان باشد. در همین راستا پس از افتتاح شعبه خرم‌آباد در شرف افتتاح شعبه یزد قرار داریم و پس از آن مشهد؛ تا بتوانیم آهسته آهسته با اجرای برنامه‌های توسعه‌‌ای، تسهیلگری مستقیم و متمرکزی در مناطق جامعه هدفمان داشته باشیم.
خدمات روانشناسی امین آراسته برای جامعه هدف
شیراوند در ادامه از خدمات روانشناسی امین آراسته برای جامعه هدف سخن گفت: جامعه هدف ما دانش‌آموزان و دانشجویان هستند؛تیم‌های ویژه متشکل از مشاوران تحصیلی در فرآیند کنکور یاریگر دانش آموزان هستند و از سال اول یک پشتیبان ویژه، درس‌ها را با دانش‌آموز پیش می‌برد و به مسائل و چالش‌های تحصیلی دانش‌آموز رسیدگی می‌کند و مشاوره‌های تحصیلی لازم را در اختیار او قرار می‌دهد تا علاوه بر ایجاد مقدمات ورود به دانشگاه فرآیند شناسایی علایق شغلی و انتخاب شغل مناسب نیز در این دانش‌آموز صورت گیرد. دانشجویان نیز باتوجه به بافت محیط زندگی و آسیب‌های احتمالی مواجه شده، ممکن است به مشاوره احتیاج داشته باشند که بنا به سطح آسیب و مسئله در گام اول از مددکاران اجتماعی مجموعه بهره گرفته می‌شود و اگر از توان ایشان خارج بود به بیرون و کارشناسان معتمد جهت دریافت خدمات مشاوره‌ای ارجاع داده می‌شوند.
شیراوند در ادامه از ساز و کار پذیرش بورسیه‌ها سخن گفت: دانش آموزان و دانشجویان می‌توانند از راه‌های مختلفی همچون رفاه دانشجویی دانشگاه‌ها، مدیران مدارس، شبکه‌های مجازی، و یا حتی خود بورسیه‌ها که معمولا تجارب خود را به دیگران منتقل می‌کنند و سفیر ما هستند، با ما ارتباط بگیرند و درخواست پذیرش و دریافت بورسیه را ارسال کنند.
لزوما هر کار خیری نمی‌تواند تاثیر اجتماعی داشته باشد
مدیرعامل بنیاد امین آراسته درخصوص دیدگاه کلی این موسسه درباره کار خیر گفت: ما در امین آراسته به تاثیر اجتماعی بسیار تاکید داریم و معتقدیم لزوما هر کار خیری نمی‌تواند تاثیر اجتماعی داشته باشد و هر تاثیر اجتماعی‌ای هم نمی‌تواند کار خیر باشد؛ از همین رو نگاه ما نسبت به کار نیکوکارانه و همدلانه این است که باید نسبت به مدل‌های قدیمی متفاوت باشیم و رویکردهای نوین دنیا را سرلوحه خود قرار دهیم و سعی کنیم بیشترین بهره‌وری و اثربخشی را داشته باشیم؛ و این امر تنها زمانی محقق می‌شود که آگاهی، مطالعه و ارزیابی درستی از جامعه هدف داشته باشیم؛ متاسفانه چه بسیارند موسساتی که به این امر توجهی ندارند و نه تنها اثر اجتماعی برای جامعه هدف باقی نمی‌گذارند بلکه منجر به آسیب اجتماعی هم می‌گردند؛ برای مثال می‌توان به آسیب‌های اجتماعی متعددی اشاره کرد که برخی NGOها با نوع کمک‌رسانی و خدمات اشتباه خود در منطقه سیستان و بلوچستان ایجاد کرده‌اند و بخش عمده‌ای از جمعیت این منطقه را به افرادی تبدیل کرده‌اند که خدمت‌گیرنده صرف هستند و دیگر پذیرای هیچگونه فعالیت کارآفرینانه و اشتغال محور نیستند.
شیراوند درخصوص تعامل این بنیاد و موسسات دیگر نیز گفت: ما همواره دست همکاری‌مان به سمت موسسات دیگر دراز است و آماده برقراری ارتباطات مختلفی از جمله پذیرش مددجویان آنها مرتبط با موضوع تخصصی فعالیتمان هستیم.
شیرینی و تلخی در بنیاد خیریه امین آراسته
قصه شیرین و قصه تلخ امین آراسته بخش پایانی صحبت‌های شیراوند بود: یک قصه از قصه‌های شیرین پرتعداد بنیاد ما؛ سهیلا دانشجوی بورسیه امین آراسته در مقطع کارشناسی است که با وجود اینکه هم‌اکنون در حال تحصیل و پشت سرگذراندن آخرین امتحانات دوره کارشناسی خود است؛ در نقطه‌ای از توانمندی قرار دارد که توانسته یک تیم پشتیبان تحصیلی قوی از میان دیگر بورسیه‌های امین آراسته، متشکل از متخصصین تمامی رشته‌ها تشکیل دهد و علاوه بر کسب استقلال درحال خدمات‌رسانی به مردم و کسب درآمد هم باشد. اما نکته جالب‌تر این قصه آنجاست که ما توانسته‌ایم با سهیلا و تیمش برای دیگر بورسیه‌ها امین آراسته نیز برنامه ریزی کنیم و آنها را در مسیر موفقیت یاری کنیم و شاهد تکرار چرخه خیر باشیم.
تجربه دیگری نیز که برای ما آموخته به همراه داشته و می‌توان از آن تحت عنوان تجربه بهبود نام برد؛ خدماتی بود که قبلاً در قالب ازدواج و تامین جهیزیه به افراد تحت پوشش خود ارائه می‌دادیم که کار خوب و ارزشمندی بود و در سطح کیفی خوب و شایسته‌ای هم انجام می‌شد اما از یک‌جایی به بعد آن را از رسالت خود خارج دیدیم، چون امری نبود که در تخصص ما باشد و توان زیادی هم از ما می‌گرفت همچنین می‌شد آن را به راحتی به موسسات متخصص در این امر ارجاع داد؛ این امر موجب شد تصمیم بگیریم تمرکز بیشتر خود را بر اهداف و استراتژی‌های اختصاصی مجموعه خود قرار دهیم و انرژی و توانمان را در زمینه توانمندسازی بورسیه‌ها صرف کنیم.
