در تاریخ 14 دی ماه پنلی با عنوان سازمان های مردم نهاد در ایران،ضرورت تحول در الگو های مدیریت در کنفرانس سالانه مدیریت در برج میلاد برگزار شد. در این پنل که به ریاست خانم دکتر خوارزمی اداره می شد آقایان رضا درمان از جامعه یاوری،علی اصغر خامنوی از جامعه نیکوکاری ابرار،اکبر اخوان مقدم از خیریه نذر اشتغال امام حسین(ع) و آراسب احمدیان از خیریه محک حضور داشتند.
در ابتدا خانم دکتر خوارزمی مباحثی را با موضوعیت جامعه مدنی و ضرروت تحول در الگوهای مدیریت ارائه دادند. در ادامه آقای علی اصغر خامنوی از جامعه نیکوکاری ابرار به نمایندگی از “شبکه سمن ها و موسسات نیکوکاری” به معرفی این شبکه و اهداف و ماموریت های آن پرداخت. سپس آقای اخوان مقدم خیریه نذر اشتغال امام حسین اصفهان را معرفی نمودند و در ادامه آقای درمان مدیرعامل جامعه یاوری تجربیات این موسسه در رابطه با همکاری با دولت و همکاری با سازمان های مردم نهاد را بیان داشتند در پایان نیز آقای آراسب احمدیان بحث خود را با عنوان الگوی تحول در مدل اداره سازمان های مردم نهاد را ارائه دادند.
شرکت کنندگان در پنل کنفرانس:
- خانم دکتر شهیندخت خوارزمی ( پژوهشگر و استاد مدیریت )
- جناب آقای علی اصغر خامنوی ( مدیرعامل جامعه نیکوکاری ابرار درحوزه آموزش و اشتغال )
- جناب آقای رضا درمان ( مدیرعامل جامعه یاوری فرهنگی درحوزه آموزش )
- جناب آقای اکبر اخوان مقدم ( مدیرعامل مؤسسه نذر اشتغال امام حسین در حوزه اشتغال )
- جناب آقای دکتر آراسب احمدیان ( مدیرعامل مؤسسه خیریه محک در حوزه سلامت )
خانم دکتر شهیندوخت خوارزمی :
ضرورت تحول در الگوهای مدیریت درسازمان های مردم نهاد در ایران
سمن ها جزئی از جامعه مدنی هستند و نیازمند به تحول مدیریتی، اگر تصور شود دولت نماینده عرصه عمومی و مردم نماینده عرصه خصوصی درکشور هستند، شکاف میان این دوعرصه را در بسیاری از جوامع جامعه مدنی از طرق گوناگون مانند انتقال مسائل مالی، تغییر منافع مردم، انتقال مسائل و مشکلات به دولت تحت پوشش خود قرار می دهد. امروزه سمن ها و سازمان های مردم نهاد در کشور با نرخ شتابان و فرآیندی رو به رشد در حال فعالیت می باشند که از جمله دلایل آن را می توان کاهش منابع مالی دولت، پیچیدگی مسائل روزمره زندگی، بالارفتن آگاهی مردم و از همه مهمتر آگاهی دولت از اینکه مسائل و مشکلات دنیای امروز نیازمند همکاری و مشارکت با جامعه مدنی است. و این فرصتی است درخشان برای سازمان های مردم نهاد تا بوسیله آن بتوانند توانائی های خود را به اثبات برسانند.جامعۀ مدنی نمایندۀ منافع مردم بوده و می تواند ناظر بر فعالیت دولت و کسب و کار و با هدف تضمین بهره گیری درست و اخلاقی از ثروت و منابع ملی برای تأمین منافع مردم باشد. جامعه مدنی دارای عناصر پرنفوذ و پرقدرتی است ولی این اقتدار و نفوذ تاکنون نتوانسته بصورتی علنی تبدیل شود که از جمله دلایل این امر را می توان به عدم اقتدار هم افزائی در عمل، عدم تشکل شبکه ای، ناپیدا بودن علی رغم حضور و نقش آفرینی و عدم تحول در الگوهای مدیریتی دانست.سمن ها و سازمان های مردم نهاد می بایست بطور مستمر الگوهای مدیریتی خود را مورد بازنگری و باز اندیشی قرار داده و فرآیندهایی برای خلق ارزش های نو داشته باشند زیرا محیط فعالیت آنها دائمأ درحال تغییر و دگرگونی است، مسائل و مشکلات جامعه دارای پیچیدگی های بیشتری و تحولات اجتماعی و روان شناختی زیادی در نهضت نیکوکاری درحال وقوع است، بازار منابع سمن ها در دنیای امروز رقابتی تر و حراست از سرمایه های اجتماعی سمن ها به عنوان یک سرمایه استراتژیک از اهمیت بیشتری برخودار خواهد بود.
بقاء رشد و توسعه سمن ها در ایران به دو عامل بستگی دارد:
- شناخت جایگاه واقعی خود به عنوان جزء از جامعه مدنی
- تحول مستمر در رویکردها و الگوهای مدیریتی
آقای مهندس علی اصغر خامنوی :
شبکه، اهداف و مأموریتهای پیش روی آن:
اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی ایران با برخورداری از یک سابقه ای بیش از 130 سال و به عنوان یکی از پرقدمت ترین نهادهای مدنی کشور همواره در اندیشه ایجاد تحول و دگرگونی در الگوهای های مدیریتی در تمام حوزه های اجتماعی،سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بوده و در جهت دستیابی به این امر مهم گام هایی مؤثری نیز برداشته شده است. جامعه نیکوکاری ابرار وابسته به اتاق بازرگانی صنایع ، معادن وکشاورزی ایران درجهت تکریم و ارتقاء فرهنگ نیکوکاری و با هدف هم افزائی و مدیریت نیت های خیر فعالان اقتصادی با الگوهای مدیریتی جدید تشکیل گردید. این نهاد نیکوکاری همواره در اندیشه ایجاد نوعی هم گرایی و هم افزایی بین موسسات نیکوکاری و خیرین فعال دراین حوزه بوده و در راستای تحقق این امر مهم، تیرماه سال 92 نشستی تحت عنوان “هم اندیشی توسعه اشتغال وکارآفرینی” با حضور فعالان بخش خصوصی و جامعه خیرین برگزار نمود که در آن با بررسی مسائل و مشکلات موجود از قبیل : نیاز به همکاری و همگرائی سمن ها و موسسات در مسیر توسعه خدمات و تأثیرگذاری اجتماعی، توجه به نیازهای درون سازمانی سمن ها و موسسات، نیاز به توسعه ظرفیت سمن ها و مؤسسات، نبود نهادهای اجتماعی برای تأمین نیازهای سمن ها و موسسات و گوناگونی و چالش در اخذ مجوز و تنوع رویه و روال ها در نظارت بر سمن ها و موسسات در میان سازمانهای مردم نهاد، تشکیل کمیته شبکه سازی در دستور کار قرار گرفت.
کمیته شبکه سازی بعد از گذشت بیش از 5/2 سال از فعالیت خود و برگزاری جلسات مستمر سرانجام با مشارکت بیش از 100 مؤسسه از سازمان های مردم نهاد با مأموریت و اهداف از پیش تعیین شده موفق به تشکیل شبکه سمن ها و مؤسسات نیکوکاری و ثبت رسمی اولیه آن در وزارت کشور گردید.
ویژگیهای شبکه سمن ها :
- دغدغه مشترک اعضا
- درک و تفاهم مشترک نسبت به اهداف و مأموریت شبکه
- استمرار پیوند و همکاری اعضا
- اعتقاد و باور به همکاری مشترک
- شفافیت جریان اطلاعات
آقای رضا درمان :
ارائه تجربیات در رابطه همکاری با دولت و سازمان های مردم نهاد:
جامعه یاوری فرهنگی سازمانی مردم نهاد و غیر انتقاعی با قدمتی درحدود 32 سال اولین پروژه خود را در روستای پرویز آباد شهرستان قائن بصورت خیریه ای احداث و در طول این مدت در حوزه ساخت و تجهیز مدارس و فضاهای آموزشی بالغ بر 830 پروژه در استانهای مخلتف کشور از قبیل خراسان جنوبی ، خراسان رضوی ، سیستان و بلوچستان ، هرمزگان ، گیلان ، تهران ، ایلام و در آینده ای نزدیک در استان های اراک ، کرمان و یزد انجام داده وخواهد داد.جامعه فرهنگی یاوری در کنار مدرسه سازی در نقاط محروم کشور، مدرسه یاری و فعالیت های جانبی مدرسه سازی را نیز در دستور کار خود قرار داد. همراهی با دانش آموزان مدارس در قالب ارسال کمک های غیر نقدی مانند: لوازم التحریر، کتاب های کمک آموزشی و آموزشی، لباس و نیز اعطای کمک های نقدی مانند: کمک هزینه تحصیلی به دانش آموزان بی بضاعت از جمله روش هایی است که ما را به دانش آموزان مدارس ساخته شده نزدیک تر نگاه می دارد .تجربیات جامعه فرهنگی یاوری در طول فعالیت
- همکاری و تعامل با سازمانهای دولتی :
جامعه فرهنگی یاوری در جهت استفاده بهینه از فرصتهای موجود به نفع کودکان در هرنقطه ای از کشور به دنبال تعامل و همکاری با نهادهای دولتی بوده و در این ارتباط توانست با ارائه عملکردی مثبت از توانائی های خود و جلب اعتماد، بخشی از وظایف نهادهای دولتی را به خود اختصاص داده و اولین سازمان مردم نهادی بوده است که با همکاری وزارت آموزش پرورش استان خراسان جنوبی توانست کتابهای درسی آن مقطع را تألیف نماید.
- تعامل سازمان های مردم نهاد با یکدیگر:
یکی از مشکلات موجود میان تشکل ها و سازمان های مردم نهاد در داخل کشور عدم تعامل و همکاری آنها میان یکدیگر بوده و یکی از دلایل تشکیل شبکه سمن ها و موسسات نیکوکاری و خیریه ایجاد هم گرائی و هم افزائی میان این سازمان ها با یکدیگر بوده است. جامعه فرهنگی یاوری توانست با ایجاد تعامل و همکاری درمیان سازمان های مردم نهاد محلی در هر استان و استفاده از توانائی های موجود در هر منطقه طرحها و پروژه های خود را به نحو قابل قبولی با همکاری آنها انجام و به نتایج قابل توجهی دست یابد.طرح با من بخوان جامعه یاوری فرهنگی که سال گذشته مقام دوم کشوری را به عنوان یک طرح موفق در حوزه محتوا وکاندید دریافت جایزه آساهی شیمبون ژاپن گردید نتیجه تعامل و همکاری با مؤسسه پژوهشی تاریخ و ادبیات کودکان بوده است.
آقای اکبر اخوان مقدم :
معرفی موسسه خیریه نذر اشتغال اصفهان :
خیریه نذر اشتغال امام حسین (ع) به عنوان مؤسسه ای غیر دولتی و غیر سیاسی، یکی از خیریه های مردم نهاد و فعال در زمینه اصلاح و تغییر فرهنگ کار و رونق اشتغال است. در این خصوص مهمترین خط مشی خیریه استفاده از تجارب و توانمندی مشاوران و صنعتگران متخصص می باشد. مؤسسه خیریه نذر اشتغال امام حسین علاوه بردارا بودن تعداد زیادی نیروی داوطلب دارای 50 نفر نیروی متخصص بطور تمام وقت بوده و در سه محور اصلی در حال فعالیت می باشد
- ایجاد اشتغال بطور مستقیم
- اشتغال 100 خانم درکارگاه خیریه درحرفه های مختلف
- در جهت تعامل و همکاری با موسسات دیگر ایجاد اشتغال برای 200 خانم در8 کارگاه متعلق به خیریه های دیگر
- درجهت استفاده از ظرفیتهای موجود در زندانهای کشور اشتغال 300 زندانی درکارگاه زندان
- شروع به ساخت مرکز اشتغال و اسکان کودکان خیابانی
- ترویج فرهنگ کار
- تدوین آموزش کار برای مقطع مهد کودک
- ایجاد کارگاه آموزشی محیط واقعی کار برای مقطع راهنمایی
- تشویق و فراهم کردن انجام کار در محیط واقعی کار برای دانشجویان
- ترویج فرهنگ انجام کار داوطلبانه
- ایجاد کلاس های آموزشی اشتغال و فرهنگی درکانون اصلاح و تربیت
- اصلاح قوانین به نفع بیکاران
- رایزنی با مجلس و دولت به جهت اصلاح قانون حداقل دستمزد به نفع 6 گروه نیازمند
- پیشنهاد و پیگیری قانون کار داوطلبانه درمجلس شورای اسلامی
- رایزنی با نهادهای کشوری مثل آموزش و پرورش ، بهزیستی ، اتاق بازگانی ، شهرداری، سازمان زندان وتعدادی از روزنامه ها جهت اصلاح قانون و ترویج فرهنگ کار
آقای دکتر آراسب احمدیان :
الگوی تحول در مدل اداره سازمان های مردم نهاد :
سازمان های مردم نهاد بازیگران جدید عرصه جهانی هستند. همانطور که بنگاه های اقتصادی الگوهایی جدیدی را برای توسعه مدیریت تعریف و اجرائی می نمایند سازمان های مردم نهاد نیز باید در گذر از این عرصه الگوهای سنتی را فراموش و از چنین الگوهایی پیروی نمایند. دریک مدل ساده مفهومی از فرآیند خیریه ها کمک کننده به کمک گیرنده کمکی را می دهد و کمک گیرنده به کمک دهنده ارزش نامشهودی را منتقل می نماید که این ارزش می تواند در افراد مختلف متفاوت می باشد.حال اگر فرآیند خیریه را در درون یک سازمان و در قالب یک سیستم مورد بررسی قرار دهیم ورودی سیستم منابع مالی و خروجی آن خدماتی است که به کمک گیرنده داده می شود تا از این طریق ارزش افزده ای ایجاد شود. ارزش افزوده فاصله واقعی میان منابعی است که از کمک گیرندگان دریافت و خدماتی است که به کمک گیرندگان داده می شود و این می تواند مسئولیت اجتماعی سازمان های مردم نهاد درمقابل منابع مالی باشدکه از جامعه دریافت می نمایند.
رویکرد مدیریتی سازمان های مردم نهاد :
سنتی : انتظار برای منابع مالی، دریافت آن و تخصیص به گروه های هدف
سیستمی : شناسائی نیازهای گروه های هدف ، برنامه ریزی برای جذب منابع ، بازریابی برای جذب منابع و درنهایت توزیع خدماتبا این مدل خیریه در قالب یک سیستمی مدیریت تعریف می شود که برای شناسائی نیازهای گروه هدف نیازمند مدیریت خدمات، برنامه ریزی جذب منابع، مدیریت منابع مالی و ا نسانی، بازاریابی جذب منابع، مدیریت جلب مشارکت، روابط عمومی، زنجیره تأمین و درنهایت جهت توزیع خدمات نیازمند مدیریت خدمات خواهیم بود .
تفاوتهای دو رویکرد : تفاوت اصلی این دو مدل درمواجه آنها با خیرین بوده بطوری که در رویکرد سنتی تمرکز بر عدم وجود هزینه های بالاسری است در حالی که در مدل سیستمی تمرکز بر ایجاد ارزش افزوده است.
رویکرد سنتی : محدودیت درجذب منابع ، اثر بخشی کم و عدم امکان توسعه
رویکرد سیستمی : توان بالادر جذب منابع ، اثربخش زیاد و امکان توسعهسازمان ها مردم نهاد با یک رویکرد کاملأ سیستمی رو برو هستند به همین دلیل نیازمند: برنامه ریزی استراتژیک است تا با ایجاد توازن در توانائی های درون و بیرون سازمان و تحلیل آن بهترین گزینه ها را برای فرصتهای موجود درجامعه فراهم و مبنای برنامه ریزی سازمان قرار دهد. نیازمند سیستم اندازه گیری کنترل است که بطور مستمر انطباق استراتژی ها را با شرایط محیطی مورد ارزیابی قرار دهد. و به اصلاح برنامه های عملیاتی و استراتژی بپردازد.
نیازمند دو سیستم برنامه ریزی جذب منابع و برنامه ریزی عملیات است تا سیستم هایی که برنامه استراتژیک را ترجمه می کند. به برنامه های عملیاتی کوتاه مدت برای انجام عملیات در جمع آوری منابع، ارائه سرویس و همینطور تأمین منابع مالی تبدیل نماید.
نیازمند سیستمهای عملیات جذب منابع و عملیات ارائه خدمات و از همه مهمتر سیستم برندینگ که موظف است بطور دائم به گروه های کمک کننده گزارش داده که کمک های آنها چگونه به سرویس تبدیل و سرویس های آنها چه آثار و منافعی در پی داشته است. و به این صورت آنها در یک سطح تحریک بالا نگه داشته تا موجب تداوم منابع مالی از سوی آنها باشد.
نحوه مدیریت منابع انسانی در دو رویکرد سنتی و سیستمی:
در رویکرد سنتی استفاده از نیروهای داوطلب از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و این در حالی است که نیروهای داوطلب هیچ گاه بطور مستمر نمی توانند قبول مسئولیت نموده و انجام وظیفه نمایند.
در بعضی موارد نیز جامعه هدف خود عهده دار امور شده و سازمان را اداره می نمایند و این درحالی است که نمی توان مطمئن بود آیا گروههای هدف در برنامه ریزی و اختصاص منابع براساس اهداف بلند مدت سازمان به درستی عمل می نمایند یا خیر، این درحالی است که در رویکرد سیستمی یک سازمان مردم نهاد در قالب سیستم های مدیریتی مستقل مانند بنگاههای اقتصادی عام عمل می نماید همانطور که مدیران یک بنگاه اقتصادی عام در مقابل سرمایه گذاران خود پاسخ گو می باشند مدیران و کارکنان سازمان های غیردولتی نیز براساس شاخص ها کلیدی عملکرد پاسخ گوی هر دو گروه کمک کننده و کمک گیرنده خواهد بود.
